طبق داده‌های جدیدی که منتشر شده، شرکت AMD با پیشرفت چشمگیری موفق شده سهم خود را در بازار پردازنده‌های سرور به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد و برای اولین بار در چند دهه اخیر، عملاً در موقعیتی برابر با رقیب دیرینه‌اش، اینتل، قرار بگیرد. این رویداد، که نقطه عطفی در تاریخ صنعت نیمه‌رساناها به شمار می‌رود، پایان‌بخش سلطه بلامنازع اینتل بر بازار حیاتی پردازنده‌های سرور است که برای چندین دهه ادامه داشت.
بازار پردازنده‌های سرور همواره به دلیل اهمیت استراتژیک آن در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، دیتاسنترها و سیستم‌های ابری، صحنه‌ای برای رقابت شدید بین غول‌های فناوری بوده است. اینتل از زمان آغاز به کار خود در این حوزه، به‌واسطه نوآوری‌های مداوم، ظرفیت تولید عظیم و روابط مستحکم با مشتریان سازمانی، حضوری تقریباً انحصاری داشت. پردازنده‌های زئون اینتل برای سال‌های متمادی استاندارد صنعتی محسوب می‌شدند و کمتر رقیبی توانایی به چالش کشیدن آن‌ها را داشت. این انحصار طولانی‌مدت به اینتل اجازه داده بود تا حاشیه‌های سود قابل توجهی را در این بخش کسب کند و مسیر توسعه فناوری‌های آینده را دیکته کند.
اما تغییرات اخیر در استراتژی‌ها و توانایی‌های فنی دو شرکت، چشم‌انداز این بازار را دستخوش دگرگونی‌های اساسی کرده است. داده‌های اخیر منتشر شده، تصویری روشن از این تحولات ارائه می‌دهند. برای مدت کوتاهی، سهم بازار AMD در بخش پردازنده‌های سرور حتی به مرز 50 درصد نیز رسید که نشان‌دهنده یک جهش بی‌سابقه و قابل‌توجه در رقابت با اینتل بود. این اتفاق، نه تنها برای تحلیل‌گران صنعت، بلکه برای فعالان بازار نیز غیرمنتظره بود، زیرا بسیاری تصور می‌کردند سلطه اینتل در این حوزه غیرقابل شکستن است.
اگرچه این رقم در حال حاضر کمی تعدیل شده و بر اساس آخرین گزارش‌ها به حدود 36.5 درصد رسیده است، اما رشد کلی AMD همچنان چشمگیر باقی مانده و حاکی از تغییر موازنه قدرت در این بخش از بازار است. این موفقیت AMD نه تنها یک دستاورد تجاری بزرگ برای این شرکت است که سال‌ها در سایه اینتل فعالیت می‌کرد، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای کل صنعت فناوری دارد. رقابت‌پذیری بیشتر در بازار پردازنده‌های سرور می‌تواند به نوآوری‌های سریع‌تر، قیمت‌های رقابتی‌تر و گزینه‌های متنوع‌تر برای کسب‌وکارها و ارائه‌دهندگان خدمات ابری منجر شود. این تحولات می‌توانند به نفع مصرف‌کنندگان نهایی نیز تمام شوند، زیرا بهبود زیرساخت‌های سرور به معنای عملکرد بهتر و کارایی بیشتر در سرویس‌های آنلاین و کاهش هزینه‌های عملیاتی برای شرکت‌ها است.
رشد خیره‌کننده AMD در بازار سرور: پایان یک دوره
برای درک عمق این پیشرفت، نگاهی دقیق‌تر به آمارهای منتشر شده توسط PassMark ضروری است. نمودار پایین سمت راست نشان می‌دهد که سهم AMD در یک مقطع زمانی بی‌سابقه به 50 درصد رسیده بود، که این خود نقطه اوج یک صعود چشمگیر بود. این رقم به وضوح نشان‌دهنده توانایی AMD در جذب مشتریان بزرگ و ورود به دیتاسنترهایی است که سال‌ها تحت نفوذ کامل اینتل بودند. این اتفاق، زنگ خطری جدی برای اینتل به شمار می‌رفت، زیرا بخش سرور یکی از ستون‌های اصلی درآمد و سودآوری آن‌ها بود.
آخرین به‌روزرسانی‌ها (نمودار بالا سمت چپ) این رقم را حدود 36.5 درصد اعلام کرده‌اند، اما حتی با این تعدیل، این سهم در مقایسه با وضعیت AMD تنها در سال 2017 که حدود 20 درصد بود، رشد بی‌سابقه‌ای را نشان می‌دهد. این ارقام به وضوح حکایت از یک دگرگونی جدی و پایدار در آرایش بازار پردازنده‌های سرور دارند که نشان می‌دهد AMD توانسته جای پای محکمی در این عرصه برای خود پیدا کند. این رشد نه تنها یک موفقیت موقتی، بلکه نتیجه یک استراتژی بلندمدت و هوشمندانه است.
بخش عمده‌ای از این موفقیت را می‌توان به رهبری قدرتمند «لیسا سو»، مدیرعامل هوشمند و با درایت AMD، نسبت داد. از زمان روی کار آمدن او در سال 2014، تمرکز استراتژیک شرکت به سمت بازار پرپتانسیل سرورها و توسعه پردازنده‌هایی با معماری نوین Zen معطوف شد. این معماری، که انقلابی در طراحی پردازنده‌های AMD بود، پایه و اساس سری پردازنده‌های EPYC را تشکیل داد. EPYC با قابلیت‌های فنی برتر، از جمله تعداد هسته‌های بالا، پشتیبانی از حافظه بیشتر و خطوط PCIe فراوان، کارایی بالا و ارائه ارزش مناسب در مقایسه با رقبای خود، به سرعت توانستند توجه مشتریان سازمانی بزرگ را به خود جلب کنند. شرکت‌های بزرگی مانند مایکروسافت، آمازون و گوگل از جمله اولین پذیرندگان این پردازنده‌ها در دیتاسنترهای خود بودند.
پردازنده‌های EPYC با ارائه تعداد هسته‌های بسیار بیشتر نسبت به گزینه‌های مشابه اینتل در زمان عرضه، توان مصرفی بهینه‌تر و قابلیت‌های امنیتی پیشرفته مبتنی بر سخت‌افزار، گزینه‌ای جذاب برای دیتاسنترها و زیرساخت‌های ابری شدند. این پردازنده‌ها به مدیران فناوری اطلاعات امکان می‌دادند تا با سرمایه‌گذاری کمتر، عملکرد بالاتری را در سرورهای خود تجربه کنند و در عین حال، هزینه‌های عملیاتی مربوط به مصرف انرژی را کاهش دهند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری و ارائه‌دهندگان خدمات ابری، که پیش‌تر به طور کامل به اینتل وابسته بودند، به سمت استفاده از راه‌حل‌های AMD روی آوردند تا هم از مزایای عملکردی و هزینه-فایده بهره‌مند شوند و هم تنوع در زنجیره تامین خود را افزایش دهند. این تغییر رویکرد مشتریان، مهر تاییدی بر موفقیت استراتژی AMD در بازار سرور است و نشان می‌دهد شرکت توانسته اعتماد بخش تجاری را به خوبی جلب کند.
علاوه بر کیفیت و کارایی محصولات، همکاری استراتژیک AMD با شرکت TSMC، تولیدکننده پیشرو تراشه در جهان، نقش کلیدی در این جهش ایفا کرده است. در حالی که اینتل با مشکلات داخلی در فرآیندهای تولید خود دست و پنجه نرم می‌کرد، AMD با اتکا به خطوط تولید پیشرفته TSMC توانست پردازنده‌هایی با تراکم ترانزیستور بالا، کارایی انرژی بهتر و عملکرد محاسباتی قدرتمندتری نسبت به آنچه اینتل می‌توانست ارائه دهد، تولید کند. این برتری فناورانه در تولید، به AMD اجازه داد تا از رقیب خود در جنبه‌های حیاتی مانند عملکرد به ازای هر وات و هزینه کل مالکیت (TCO) پیشی بگیرد و مزیت رقابتی قابل توجهی کسب کند. این همکاری، به AMD برتری زمانی و فناورانه مهمی در برابر رقیب سنتی‌اش بخشید.
چالش‌های اینتل: از مدیریت تا فناوری
در نقطه مقابل رشد چشمگیر AMD، اینتل طی فصول اخیر با افت عملکرد قابل‌توجهی در بخش پردازنده‌های سرور روبرو شده است. این شرکت که دهه‌ها بر این بازار حیاتی حکم‌رانی می‌کرد و به عنوان پیشگام بی‌بدیل شناخته می‌شد، به دلایل مختلفی از جمله تغییرات مدیریتی متعدد و گاه پرحاشیه، کُندی در توسعه نسل‌های جدید نودهای پردازشی (گره‌های فرآیند ساخت)، و ناتوانی در رقابت مؤثر با محصولات به‌روز و کارآمد رقیب، سهم بازار خود را از دست داده است. این چالش‌ها، موقعیت پیشین اینتل را به شدت تضعیف کرده‌اند و آینده‌ای نامشخص را برای آن رقم زده‌اند.
یکی از اصلی‌ترین مشکلات اینتل، کندی و تاخیرهای مکرر در پیشرفت فناوری تولید تراشه بوده است. درحالی‌که رقبایی مانند AMD با استفاده از ظرفیت‌های تولید TSMC به سرعت به سمت فرآیندهای ساخت 7 نانومتری و سپس 5 نانومتری حرکت می‌کردند، اینتل در سالیان اخیر با مشکلات مکرر و تاخیرهای طولانی در تولید انبوه تراشه‌های خود بر پایه فرآیندهای پیشرفته‌تر (مانند 10 نانومتر و 7 نانومتر خود که با دشواری‌های فنی روبرو بودند) دست و پنجه نرم می‌کرد. این تاخیرها باعث شد محصولات رقیب از نظر عملکرد به ازای هر وات و چگالی ترانزیستور برتری یابند و جذابیت پردازنده‌های اینتل برای مشتریان سازمانی، به ویژه در مقیاس‌های بزرگ دیتاسنتر، کاهش یابد. عدم توانایی در عرضه به موقع تراشه‌های پیشرفته‌تر، اینتل را در موضع دفاعی قرار داد.
علاوه بر مشکلات فنی، اینتل با چالش‌های مدیریتی عمیقی نیز مواجه بوده است. تغییرات پی‌درپی در سطوح بالای مدیریتی، از جمله برکناری مدیران عامل و انتصاب‌های جدید، و عدم وجود یک استراتژی بلندمدت و یکپارچه برای رسیدگی به مشکلات تولید و رقابت، بر توانایی شرکت در پاسخگویی سریع به نیازهای بازار و نوآوری تأثیر منفی گذاشته است. این مسائل داخلی، در کنار تهاجم موفقیت‌آمیز و برنامه‌ریزی شده AMD، به تدریج منجر به فرسایش موقعیت اینتل در بازار سرورها شد، بازاری که سال‌ها سودآوری اصلی و اعتبار فنی این شرکت را تامین می‌کرد.
درحالی‌که اینتل تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت خود در معماری پلتفرم Xeon و عرضه نسل‌های جدیدتر پردازنده‌ها (مانند Emerald Rapids) انجام داده است، بسیاری از مشتریان سازمانی، به ویژه آن‌هایی که به دنبال بهینه‌سازی هزینه‌های عملیاتی و افزایش کارایی در مقیاس بزرگ هستند، به سمت پردازنده‌های AMD گرایش پیدا کرده‌اند. قابلیت‌های گسترده‌تر، قیمت مناسب‌تر و بهره‌وری انرژی بالاتر در پردازنده‌های EPYC، این شرکت را به انتخابی ارجح برای دیتاسنترهای مدرن تبدیل کرده است. این تغییر در اولویت‌های مشتریان، به اینتل نشان می‌دهد که تنها با نوآوری و عملکرد برتر می‌توان در بازار رقابتی امروز دوام آورد و نام و نشان تاریخی به تنهایی کافی نیست.
بازار هوش مصنوعی و جایگاه نامشخص اینتل
اینتل در حوزه هوش مصنوعی نیز نتوانسته از موج عظیم تقاضا و هیاهوی بازار به درستی استفاده کند و موقعیت خود را تقویت نماید. در حالی که رقبایی مانند انویدیا با پردازنده‌های گرافیکی (GPU) خود به بازیگران اصلی و تقریباً انحصاری این عرصه تبدیل شده‌اند و میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کنند، سری پردازنده‌های Gaudi اینتل که برای بارهای کاری هوش مصنوعی و شتاب‌دهی محاسبات یادگیری ماشین طراحی شده بودند، نتوانستند به موفقیت مورد انتظار دست یابند و در رقابت با محصولات قدرتمندتر و تثبیت‌شده‌تر در این زمینه شکست خوردند. این شکست، نشان‌دهنده عدم درک درست اینتل از نیازهای بازار هوش مصنوعی یا عدم توانایی در ارائه راهکار مناسب در زمان درست بود.
این ناتوانی در رقابت در بازار هوش مصنوعی، ضربه دیگری به اعتبار و سهم بازار اینتل وارد کرده است. صنعت هوش مصنوعی نیازمند تراشه‌های بسیار قدرتمند و بهینه‌سازی شده برای محاسبات موازی گسترده است، و اینتل با تمرکز سنتی خود بر پردازنده‌های مرکزی (CPU) و تاخیر در ارائه راهکارهای رقابتی در زمینه شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی، فرصت‌های بزرگی را از دست داده است. این عقب‌ماندگی، شکاف بین اینتل و سایر بازیگران اصلی در بخش‌های جدید و روبه‌رشد بازار نیمه‌رسانا را بیشتر کرده است و آن‌ها را از قطار پرسرعت هوش مصنوعی دور نگه داشته است. این غفلت استراتژیک می‌تواند عواقب مالی و تکنولوژیکی جبران‌ناپذیری برای اینتل در پی داشته باشد.
اوضاع برای اینتل به قدری چالش‌برانگیز شده است که «لیپ-بو تان»، مدیرعامل فعلی اینتل (یا یکی از مدیران ارشد در آن مقطع زمانی)، اخیراً با صراحت بی‌سابقه‌ای اعتراف کرده بود که این شرکت به شدت از استانداردهای صنعت فاصله گرفته و حتی در میان 10 شرکت برتر حوزه نیمه‌رسانا نیز قرار ندارد. این اظهار نظر، که به خودی خود تکان‌دهنده بود، عمق بحرانی را که اینتل با آن روبرو است، به تصویر می‌کشد و نشان‌دهنده نیاز مبرم به تغییرات بنیادین و یک بازنگری کامل در استراتژی و عملیات این شرکت است تا بتواند موقعیت از دست رفته خود را تا حدودی بازیابد.
تحولات اخیر در بازار پردازنده‌های سرور و ناتوانی اینتل در بهره‌برداری از فرصت‌های جدید در هوش مصنوعی، می‌تواند پیامدهای بلندمدتی برای این غول سابق فناوری داشته باشد. آینده اینتل به توانایی آن در نوآوری سریع، اصلاح فرآیندهای تولید پیچیده خود، و ارائه محصولات رقابتی در بازارهای در حال تحول و نوظهور بستگی دارد. در غیر این صورت، سلطه تاریخی آن ممکن است به خاطره‌ای در تاریخچه فناوری تبدیل شود و AMD به عنوان بازیگر اصلی جدید و قدرتمند در این عرصه تثبیت گردد و رهبری بازار را برای سال‌ها در دست گیرد.
این رقابت فزاینده در بازار نیمه‌رساناها، به ویژه در بخش سرور و هوش مصنوعی، نویدبخش دوران جدیدی از نوآوری و پیشرفت است. با حضور قدرتمندتر AMD و تلاش‌های اینتل برای بازگشت به جایگاه خود و اصلاح مسیر، می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده شاهد عرضه پردازنده‌هایی با عملکرد خیره‌کننده و کارایی بی‌نظیر باشیم که به پیشبرد فناوری و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال جهانی کمک شایانی خواهد کرد. این وضعیت رقابتی، در نهایت به نفع مشتریان نهایی و پیشرفت تکنولوژی در سراسر جهان خواهد بود.
رقابت سالم، همیشه به نفع مصرف‌کنندگان و پیشرفت صنعت است. ورود AMD به عرصه رقابت برابر و حتی پیشی گرفتن موقت از اینتل در بازار پردازنده‌های سرور، نه تنها اینتل را مجبور به نوآوری بیشتر و تسریع در توسعه محصولات خود کرده، بلکه گزینه‌های متنوع‌تر و بهینه‌تری را برای دیتاسنترها و شرکت‌های بزرگ فراهم آورده است. این تغییر پارادایم، فصل جدیدی در تاریخ فناوری را آغاز می‌کند که در آن عملکرد و کارایی حرف اول را می‌زند، نه صرفاً نام و سابقه.
منبع: دیجیاتو
