در دنیای پرشتاب امروز، توسعه فناوری و گسترش پلتفرم‌های دیجیتال، بخش حمل‌ونقل شهری را نیز دستخوش تغییرات بنیادین کرده است. اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی به جزء جدایی‌ناپذیری از زندگی شهری تبدیل شده‌اند و نقش پررنگی در جابجایی شهروندان ایفا می‌کنند. در این میان، ورود نهادهای شهری مانند شهرداری‌ها به این عرصه، موضوعی است که در بسیاری از کلان‌شهرهای دنیا مورد توجه قرار گرفته است. شهر تهران نیز با راه‌اندازی سوپراپ «شهرزاد»، گام مهمی در جهت نظم‌دهی و هوشمندسازی ناوگان تاکسیرانی خود برداشته است.
به گفته احمد خورشیدی، مدیرعامل اپلیکیشن شهرزاد، این سامانه تنها یک اپلیکیشن ساده نیست، بلکه یک «سوپراپ خدمات شهری» است که با هدف اصلی ساماندهی ناوگان تاکسیرانی پایتخت طراحی شده است. این رویکرد نشان می‌دهد که شهرداری تهران قصد ندارد نسبت به تحولات بازار حمل‌ونقل بی‌تفاوت باشد و می‌خواهد با استفاده از فناوری‌های نوین، کیفیت خدمات را ارتقا بخشد.
تأکید بر لزوم ورود شهرداری به بازار تاکسی‌های اینترنتی، نه تنها از منظر نظارتی، بلکه از جنبه ارائه خدمات جامع و پوشش‌دهی نیازهای تمامی اقشار جامعه حائز اهمیت است. در ادامه به بررسی دقیق‌تر مدل‌های جهانی و رویکرد منحصر به فرد شهرزاد در این حوزه خواهیم پرداخت.
مدل‌های جهانی ورود شهرداری‌ها به بازار تاکسی اینترنتی
احمد خورشیدی در مراسم رونمایی سوپراپ شهرزاد، به الگوهای جهانی مشارکت نهادهای شهری در پلتفرم‌های حمل‌ونقل اشاره کرد. در سطح بین‌المللی، سه مدل اصلی برای ورود شهرداری‌ها به حوزه تاکسی‌های اینترنتی وجود دارد که هر یک ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. اولین مدل، «مالکیت مستقیم» است که در آن شهرداری خود اپلیکیشن حمل‌ونقل را توسعه داده و مدیریت می‌کند. نمونه‌های بارز این رویکرد را می‌توان در شهرهایی نظیر استانبول با «iTaxi»، سئول با «S-Taxi» و دوبی با «Hala» مشاهده کرد. در این مدل، شهرداری کنترل کاملی بر روی تعرفه‌ها، کیفیت خدمات و امنیت سفرها دارد و می‌تواند سرویس‌دهی را مطابق با اولویت‌های شهری تنظیم کند.
مدل دوم، «رویکرد تنظیم‌گری» است که شهرداری‌ها در آن به جای مالکیت مستقیم، نقش قانون‌گذار و ناظر را ایفا می‌کنند. در این حالت، شرکت‌های خصوصی نظیر اوبر و اسنپ فعالیت می‌کنند، اما تحت چارچوب‌ها و مقررات سخت‌گیرانه‌ای که توسط نهادهای شهری وضع شده‌اند. شهرهایی مانند پاریس، لندن و شیکاگو از این رویکرد پیروی می‌کنند. هدف اصلی در این مدل، تضمین رعایت استانداردهای ایمنی، عدالت در قیمت‌گذاری و شفافیت در عملکرد شرکت‌های تاکسی اینترنتی است.
مدل سوم، «مشارکت با بخش خصوصی» است که ترکیبی از دو رویکرد قبلی محسوب می‌شود. در این مدل، شهرداری با همکاری شرکت‌های خصوصی، پلتفرمی را ایجاد یا از آن حمایت می‌کند. «KakaoT» در کره جنوبی نمونه‌ای موفق از این نوع همکاری است که توانسته با ترکیب نوآوری بخش خصوصی و نظارت دولتی، خدمات حمل‌ونقل مؤثری را ارائه دهد. این مدل امکان بهره‌برداری از تخصص و زیرساخت‌های موجود در بخش خصوصی را فراهم می‌آورد، در حالی که شهرداری نیز از طریق مشارکت، نفوذ خود را در بازار حفظ می‌کند.
به گفته مدیرعامل شهرزاد، سوپراپ شهرزاد نیز با الهام از مدل‌های موفق جهانی، یک رویکرد ترکیبی را در پیش گرفته است. این سامانه نه تنها به دنبال رقابت با پلتفرم‌های موجود در بازار آزاد نیست، بلکه تمرکز اصلی خود را بر پوشش کامل جغرافیایی شهر و ارائه خدمات به اقشار کم‌سود جامعه قرار داده است. این استراتژی به شهرزاد اجازه می‌دهد تا شکاف‌های خدماتی موجود در بازار را پر کند و به عنوان یک ابزار تکمیلی برای حمل‌ونقل شهری عمل نماید.
شهرزاد: رویکردی جامع برای نظم‌دهی و ارائه خدمات
شهرزاد با هدف نظم‌دهی به ناوگان تاکسیرانی شهر تهران و ارتقای خدمات حمل‌ونقل شهری، با رویکردی نوآورانه قدم به میدان گذاشته است. این پلتفرم سعی دارد تا با بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا، مشکلات رایج در حوزه تاکسیرانی را برطرف کرده و تجربه‌ای امن، راحت و کارآمد را برای شهروندان و رانندگان فراهم آورد. از مهمترین ویژگی‌های این اپلیکیشن می‌توان به قابلیت انتخاب نوع خودرو اشاره کرد؛ مسافران می‌توانند بر اساس نیاز و ترجیح خود، از میان تاکسی‌های زرد، خودروهای برقی یا ون‌ها، گزینه مورد نظر خود را انتخاب کنند.
امنیت یکی از ارکان اصلی در طراحی و توسعه شهرزاد است. این اپلیکیشن با ارائه قابلیت «مانیتورینگ زنده سفرها»، امکان نظارت لحظه‌ای بر مسیر و وضعیت تاکسی را فراهم می‌آورد. این ویژگی، ضمن افزایش حس امنیت برای مسافران، به شهرداری نیز اجازه می‌دهد تا در صورت بروز هرگونه مشکل، به سرعت وارد عمل شود. علاوه بر این، سیستم «تحلیل رفتار سفر مسافران» به شهرزاد کمک می‌کند تا الگوهای ترافیکی، نقاط پرتردد و نیازهای حمل‌ونقلی شهروندان را شناسایی کرده و خدمات خود را بر اساس این داده‌ها بهینه سازد.
یکی از اهداف مهم شهرزاد، حمایت از رانندگان و بهبود شرایط کاری آن‌ها است. در همین راستا، این اپلیکیشن برای بیش از ۶ هزار راننده تاکسی دوره‌های آموزشی برگزار کرده و در فاز اولیه فعالیت خود، با همکاری ۶۰۰ راننده کارآزموده فعالیتش را آغاز خواهد کرد. این آموزش‌ها به منظور آشنایی رانندگان با پروتکل‌های جدید، افزایش کیفیت خدمات و بهره‌برداری بهینه از امکانات اپلیکیشن طراحی شده‌اند.
در راستای ایجاد انگیزه و حمایت از ناوگان تاکسیرانی، شهرزاد مزایای خاصی را برای رانندگان خود در نظر گرفته است. از جمله این مشوق‌ها می‌توان به «کمیسیون متغیر» اشاره کرد که بر اساس عملکرد و حجم فعالیت راننده تنظیم می‌شود. این سیاست به رانندگان فعال و کوشا پاداش می‌دهد و آن‌ها را به ارائه خدمات بیشتر و بهتر ترغیب می‌کند. همچنین، «بیمه بر اساس عملکرد» و «جوایز باشگاه رانندگان» از دیگر برنامه‌های حمایتی شهرزاد هستند که به افزایش امنیت شغلی و وفاداری رانندگان کمک شایانی خواهند کرد. این تدابیر نه تنها به بهبود معیشت رانندگان کمک می‌کند، بلکه به افزایش کیفیت کلی خدمات نیز منجر خواهد شد.
تأثیر شهرزاد بر ترافیک و اشتغال؛ نگاه معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران
محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در ادامه مراسم رونمایی از سوپراپ شهرزاد، سه اصل اساسی این پلتفرم را «شفافیت، اعتماد و امنیت» برشمرد. او تأکید کرد که این سه فاکتور، بنیان‌های اصلی برای ارائه یک سرویس حمل‌ونقل عمومی هوشمند و قابل اعتماد هستند و شهرزاد با تمرکز بر این اصول، قصد دارد به اهداف کلان شهری در حوزه حمل‌ونقل دست یابد. شفافیت در عملکرد و قیمت‌گذاری، ایجاد اعتماد متقابل بین مسافران و رانندگان، و تضمین امنیت سفرها، از اولویت‌های اصلی این سامانه محسوب می‌شوند.
یکی از مهمترین تأثیرات مورد انتظار از راه‌اندازی اپلیکیشن شهرزاد، نقش مؤثر آن در کاهش بار ترافیکی و آلودگی هوای پایتخت است. با ساماندهی ناوگان تاکسیرانی و بهبود کارایی آن، پیش‌بینی می‌شود که تعداد سفرهای درون‌شهری به صورت بهینه مدیریت شده و از سفرهای غیرضروری کاسته شود. علاوه بر این، با تشویق استفاده از خودروهای با ظرفیت بالا مانند ون‌ها و گسترش تاکسی‌های برقی در آینده، شهرزاد می‌تواند به کاهش انتشار آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوای تهران کمک شایانی کند.
هرمزی همچنین به بعد اشتغال‌زایی قابل توجه این پروژه اشاره کرد. راه‌اندازی و توسعه یک سوپراپ در مقیاس شهر تهران، نیازمند نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های مختلفی از جمله پشتیبانی فنی، آموزش رانندگان و توسعه نرم‌افزاری است. این امر به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و پایدار در بخش‌های فناوری و خدمات شهری منجر خواهد شد، که خود به رونق اقتصادی شهر کمک می‌کند.
معاون حمل‌وننقل و ترافیک شهرداری تهران در پایان سخنان خود تأکید کرد که این حرکت، فراتر از یک رونمایی ساده است و گامی مهم در مسیر «توسعه فناوری بومی در حوزه حمل‌ونقل شهری» محسوب می‌شود. شهرزاد نمادی از توانمندی‌های داخلی در ایجاد راه‌حل‌های فناورانه برای مشکلات شهری است و می‌تواند الگویی برای سایر کلان‌شهرها در منطقه باشد. این پلتفرم با فراهم آوردن بستری برای همکاری میان نهادهای دولتی و فعالان بخش خصوصی، به دنبال ایجاد اکوسیستمی پایدار و مؤثر در حمل‌ونقل هوشمند است.
چالش‌ها و افق‌های آینده تاکسی‌های اینترنتی در تهران
با وجود مزایای متعدد و چشم‌اندازهای روشنی که اپلیکیشن شهرزاد به همراه دارد، بازار تاکسی‌های اینترنتی در تهران همچنان با چالش‌هایی روبروست. رقابت شدید با پلتفرم‌های خصوصی موجود، نیاز به فرهنگ‌سازی برای استفاده گسترده از تاکسی‌های رسمی، و مدیریت مسائل مربوط به کیفیت خدمات و نارضایتی‌های احتمالی، از جمله این چالش‌ها به شمار می‌روند. شهرزاد باید بتواند با ارائه خدمات متمایز و جلب رضایت حداکثری کاربران، جایگاه خود را در این بازار تثبیت کند و به اهداف خود در حوزه نظم‌بخشی و عدالت اجتماعی دست یابد.
یکی از جنبه‌های کلیدی موفقیت شهرزاد، توانایی آن در ارائه خدماتی است که نه تنها با رقبا برابری کند، بلکه در برخی موارد برتری نیز داشته باشد. این می‌تواند شامل ارائه نرخ‌های عادلانه، سیستم پاداش‌دهی شفاف و جذاب برای رانندگان، و ویژگی‌های ایمنی پیشرفته‌تر باشد. همچنین، گسترش پوشش خدماتی به مناطق کمتر برخوردار شهر و ارائه گزینه‌های حمل‌ونقلی متنوع (مانند ون‌ها و تاکسی‌های برقی) نقش مهمی در جذب کاربران و تمایز شهرزاد ایفا خواهد کرد.
در افق بلندمدت، شهرزاد می‌تواند به عنوان یک پلتفرم پیشرو در هوشمندسازی حمل‌ونقل عمومی در تهران عمل کند. با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به الگوهای سفر، ترافیک و نیازهای شهروندان، این سوپراپ قادر خواهد بود تا به شهرداری در برنامه‌ریزی‌های آتی و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی یاری رساند. این امر نه تنها به کاهش ترافیک و آلودگی کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی شهری و افزایش دسترسی به خدمات حمل‌ونقل برای تمامی شهروندان منجر خواهد شد.
به طور کلی، راه‌اندازی و توسعه اپلیکیشن شهرزاد، نشانه تعهد شهرداری تهران به مدرن‌سازی سیستم حمل‌ونقل شهری و پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر شهروندان است. با تمرکز بر شفافیت، اعتماد، امنیت، و ارائه مزایای رقابتی برای رانندگان و مسافران، شهرزاد پتانسیل بالایی برای تحول در بازار تاکسی‌های اینترنتی پایتخت و تبدیل شدن به یک الگوی موفق در مدیریت هوشمند شهری دارد. آینده حمل‌ونقل در تهران، بیش از پیش به سمت راهکارهای فناورانه و پایدار در حرکت است.
منبع: زومیت
