دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، اخیراً اعلام کرده که قصد دارد تعرفه‌ای ۱۰۰ درصدی روی واردات تراشه به آمریکا وضع کند. این اقدام که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر صنعت فناوری و اقتصاد جهانی داشته باشد، با یک استثنای قابل‌توجه همراه است: شرکت‌هایی که متعهد به سرمایه‌گذاری و تولید در ایالات متحده شده‌اند، از پرداخت این تعرفه‌های سنگین معاف خواهند شد. این سیاست جدید، به نظر می‌رسد ادامه‌دهنده رویکرد «اول آمریکا» ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری پیشین او باشد که هدف اصلی آن، بازگرداندن مشاغل و تولیدات به داخل خاک ایالات متحده بود.
وعده ترامپ برای وضع تعرفه بر تراشه‌ها، اولین بار نیست که مطرح می‌شود. او از همان روزهای ابتدایی آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش، بر اهمیت تولید داخلی تراشه تأکید کرده و بارها نسبت به وابستگی آمریکا به تولیدکنندگان خارجی ابراز نگرانی کرده بود. این نگرانی‌ها، به‌ویژه در دوران بحران‌های جهانی و اختلال در زنجیره‌های تأمین، بیش از پیش نمایان شد و اهمیت خودکفایی در این صنعت حیاتی را برجسته‌تر ساخت. اکنون، به نظر می‌رسد ترامپ قصد دارد این وعده‌های بلندپروازانه را به مرحله عمل برساند و با وضع تعرفه‌های بی‌سابقه، شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری مستقیم در آمریکا ترغیب کند.
تصمیم ترامپ برای اعمال این تعرفه‌های چشمگیر، در مراسم اعلام سرمایه‌گذاری جدید ۱۰۰ میلیارد دلاری اپل در ایالات متحده اعلام شد. حضور ترامپ در چنین رویدادی و همزمانی اعلام این سیاست با خبر سرمایه‌گذاری عظیم یکی از بزرگترین شرکت‌های فناوری جهان، نشان‌دهنده استراتژی او برای تشویق شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در تولید داخلی است. این رویکرد، در ظاهر حمایت از شرکت‌های آمریکایی به نظر می‌رسد، اما در واقعیت می‌تواند فشار زیادی بر شرکت‌های خارجی و حتی شرکت‌های آمریکایی که تولیدات خود را در خارج از کشور انجام می‌دهند، وارد کند.
استثنایی برای سرمایه‌گذاران داخلی: یک راه گریز هوشمندانه؟
نکته کلیدی در طرح تعرفه ترامپ، وجود یک «خلأ قانونی» یا به بیان دقیق‌تر، یک مکانیزم تشویقی برای شرکت‌هایی است که در آمریکا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ترامپ صراحتاً اعلام کرد که اگر شرکت‌های واردکننده تراشه پیش‌ازاین در ایالات متحده سرمایه‌گذاری کرده باشند، از پرداخت تعرفه معاف می‌شوند. این بند، به وضوح نشان می‌دهد که هدف اصلی این سیاست، صرفاً دریافت درآمد از تعرفه‌ها نیست، بلکه ایجاد انگیزه قوی برای انتقال خطوط تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدید به داخل مرزهای آمریکا است.
ترامپ در سخنرانی خود تأکید کرد: «ما قصد داریم تعرفه‌ای بسیار سنگین بر تراشه‌ها و نیمه‌رساناها اعمال کنیم، اما خبر خوب برای شرکت‌هایی مانند اپل این است که اگر در ایالات متحده تولید می‌کنید یا بدون تردید متعهد به تولید در ایالات متحده شده‌اید، هیچ هزینه‌ای شامل حالتان نخواهد شد.» این جمله، چراغ سبزی واضح برای شرکت‌هایی است که تمایل به همکاری با دولت آمریکا در راستای اهداف خودکفایی تولید دارند. حتی صرف «تعهد» به سرمایه‌گذاری نیز ممکن است برای برخورداری از این معافیت کافی باشد که انعطاف‌پذیری قابل توجهی را به این سیاست می‌بخشد.
در دنیای پیچیده امروز، صنعت تراشه از جمله مهم‌ترین و حساس‌ترین صنایع محسوب می‌شود. از گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها گرفته تا خودروهای مدرن و سیستم‌های دفاعی پیشرفته، همه و همه به تراشه‌های نیمه‌رسانا وابسته هستند. کشورهای پیشرفته، از جمله آمریکا، همواره در تلاش بوده‌اند تا وابستگی خود را به تولیدکنندگان خارجی در این زمینه کاهش دهند. پاندمی کرونا و بحران‌های ژئوپلیتیکی اخیر، آسیب‌پذیری زنجیره‌های تأمین جهانی را بیش از پیش آشکار ساخت و این کشورها را به سمت بومی‌سازی تولید تراشه سوق داد.
اهمیت استراتژیک تولید تراشه و واکنش‌های جهانی
اهمیت استراتژیک تولید تراشه تنها به جنبه‌های اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد امنیت ملی و رقابت‌پذیری فناورانه را نیز در بر می‌گیرد. کشوری که بتواند در زمینه تولید تراشه خودکفا باشد، از مزیت‌های قابل توجهی در توسعه فناوری‌های نوین، حفظ برتری نظامی و تضمین امنیت اقتصادی خود برخوردار خواهد بود. از همین رو، کشورهای مختلف جهان در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در این حوزه انجام داده‌اند و تلاش می‌کنند تا سهم خود را در این بازار استراتژیک افزایش دهند.
با این حال، تعیین اینکه تعرفه جدید ترامپ دقیقاً شامل کدام شرکت‌ها خواهد شد، دشوار است. بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ تراشه‌ها، پیش‌ازاین و تحت فشارهای دولت‌های مختلف، تعهداتی جزئی یا کلی برای تولید در ایالات متحده داده‌اند. برای مثال، شرکت TSMC، بزرگترین تولیدکننده تراشه قراردادی در جهان و تأمین‌کننده اصلی بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری، اخیراً برنامه سرمایه‌گذاری جدید ۱۰۰ میلیارد دلاری در آمریکا را اعلام کرده است. این اقدام TSMC می‌تواند پاسخی پیش‌دستانه به سیاست‌های حمایتی آمریکا و گامی برای حفظ دسترسی به بازار بزرگ این کشور باشد.
تعهد شرکت‌های بزرگ به سرمایه‌گذاری در آمریکا، نه‌تنها از تبعات تعرفه‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه به آنها اجازه می‌دهد تا از مشوق‌های مالی و دولتی نیز بهره‌مند شوند. این مشوق‌ها شامل یارانه‌ها، تخفیف‌های مالیاتی و حمایت‌های دیگر از سوی دولت فدرال و ایالت‌ها است که برای جذب سرمایه‌گذاری در صنعت نیمه‌رسانا در نظر گرفته شده‌اند. این امر باعث می‌شود که حتی با وجود هزینه‌های بالاتر تولید در آمریکا در مقایسه با برخی کشورهای آسیایی، شرکت‌ها انگیزه‌های کافی برای جابجایی یا توسعه تولیدات خود در این کشور را داشته باشند.
پیامدهای اقتصادی و آینده بازار تراشه
وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات تراشه، می‌تواند پیامدهای اقتصادی قابل توجهی داشته باشد. در کوتاه‌مدت، این تعرفه ممکن است منجر به افزایش قیمت محصولات الکترونیکی در آمریکا شود، زیرا هزینه‌های واردات برای شرکت‌هایی که هنوز در آمریکا سرمایه‌گذاری نکرده‌اند، به شدت بالا خواهد رفت. این افزایش قیمت‌ها می‌تواند به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل شود و قدرت خرید آنها را در زمینه کالاهای فناورانه کاهش دهد.
در بلندمدت، هدف از این سیاست، کاهش وابستگی آمریکا به زنجیره‌های تأمین خارجی و تقویت جایگاه این کشور در تولید تراشه‌های پیشرفته است. اگر این سیاست موفقیت‌آمیز باشد و شرکت‌های بیشتری به تولید در آمریکا روی آورند، می‌تواند به ایجاد هزاران شغل جدید در این کشور منجر شود و امنیت اقتصادی و فناورانه آمریکا را افزایش دهد. با این حال، اجرای این طرح نیازمند همکاری گسترده با بخش خصوصی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تولید در مقیاس وسیع است که خود چالش‌های فراوانی دارد.
نکته مهم این است که سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، غالباً با هدف ایجاد اهرم فشار بر سایر کشورها و تشویق شرکت‌ها به تغییر الگوهای تولید و عرضه صورت گرفته است. این رویکرد، در گذشته نیز در مورد صنایع دیگری مانند فولاد و آلومینیوم مشاهده شده بود و واکنش‌های متفاوتی را در سطح جهانی به دنبال داشت. این بار نیز، کشورهای تولیدکننده تراشه، به دقت این تحولات را رصد خواهند کرد و ممکن است برای مقابله با این تعرفه‌ها، اقدامات متقابلی را در نظر بگیرند.
رقابت جهانی و چالش‌های پیش رو
صنعت نیمه‌رسانا، یک صنعت به‌شدت رقابتی و سرمایه‌بر است. ساخت یک کارخانه تولید تراشه (فاب) به میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد و سال‌ها زمان می‌برد تا به بهره‌برداری برسد. همچنین، این صنعت به نیروی کار متخصص و زیرساخت‌های پیچیده‌ای نیاز دارد که فراهم کردن آنها در مقیاس وسیع، کار آسانی نیست. از این رو، حتی با وجود تعرفه‌ها و مشوق‌های دولتی، شرکت‌ها برای تصمیم‌گیری درباره تغییر محل تولیدات خود، تمام جوانب را به‌دقت بررسی خواهند کرد.
آینده این سیاست ترامپ تا حد زیادی به واکنش شرکت‌های بین‌المللی و توانایی دولت آمریکا در فراهم کردن محیطی جذاب برای سرمایه‌گذاری بستگی دارد. آیا این تعرفه‌ها واقعاً منجر به بازگشت گسترده تولید تراشه به آمریکا خواهد شد یا صرفاً به افزایش هزینه‌ها و پیچیدگی‌ها در زنجیره‌های تأمین جهانی می‌انجامد؟ پاسخ به این سوال، در گرو تحولات آینده و رویکرد دولت‌های بعدی خواهد بود. اما آنچه مسلم است، بازار جهانی تراشه در سال‌های پیش رو، شاهد تغییر و تحولات بزرگی خواهد بود که سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ می‌تواند یکی از محرک‌های اصلی آن باشد.
در نهایت، این سیاست جدید ترامپ را می‌توان گامی دیگر در راستای تلاش آمریکا برای کاهش وابستگی فناورانه و تقویت بنیه‌های اقتصادی خود دانست. در عصری که رقابت بر سر فناوری‌های پیشرفته، به‌ویژه تراشه‌ها، بیش از پیش اهمیت یافته، هر کشوری تلاش می‌کند تا جایگاه خود را در این حوزه تقویت کند. حال باید دید که آیا این سیاست تهاجمی، می‌تواند نتایج دلخواه را برای ایالات متحده به ارمغان آورد یا خیر.
منبع: ورج
