وب‌سایت آرشیو اینترنت (Internet Archive) که سال‌ها به عنوان یک منبع عظیم برای حفظ و ارائه دسترسی به اطلاعات دیجیتال شناخته می‌شد، اکنون به طور رسمی به عنوان یکی از کتابخانه‌های فدرال اسناد دولتی آمریکا معرفی شده است. این رویداد مهم، گامی بزرگ در جهت تسهیل دسترسی عمومی به حجم بی‌کرانی از اسناد و مدارک دولتی ایالات متحده محسوب می‌شود و نقشی حیاتی در شفافیت اطلاعات و حفظ تاریخ دیجیتال ایفا خواهد کرد. این موقعیت جدید، اعتبار و اهمیت آرشیو اینترنت را به عنوان یک نهاد عمومی تثبیت می‌کند و به آن اجازه می‌دهد تا با همکاری نزدیک‌تر با نهادهای دولتی، خدمات خود را بهبود بخشد.

معرفی آرشیو اینترنت به عنوان کتابخانه دپازیتوری فدرال، نه تنها دسترسی به اطلاعات را برای شهروندان آمریکایی آسان‌تر می‌کند، بلکه برای پژوهشگران، مورخان و هر فرد کنجکاوی در سراسر جهان که به دنبال بررسی سوابق و فعالیت‌های دولت آمریکا هستند، اهمیت فراوانی دارد. این حرکت نشان‌دهنده تغییر پارادایم در نحوه مدیریت و ارائه اطلاعات دولتی در عصر دیجیتال است، جایی که دسترسی آنلاین و آرشیوپذیری بلندمدت، اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است.

معرفی آرشیو اینترنت به‌عنوان کتابخانه رسمی اسناد دولتی آمریکا

بر اساس گزارش منتشر شده توسط KQED، مجلس سنای ایالات متحده با اعطای عنوان «کتابخانه دپازیتوری فدرال» به آرشیو اینترنت، این مجموعه را به شبکه گسترده‌ای متشکل از بیش از 1100 کتابخانه در سراسر کشور اضافه کرده است. این کتابخانه‌ها مسئولیت جمع‌آوری، سازماندهی و ارائه دسترسی عمومی به تمامی اسناد رسمی منتشر شده توسط دولت فدرال را بر عهده دارند. این تصمیم، نقطه عطفی برای آرشیو اینترنت است که به عنوان یک نهاد غیرانتفاعی، همواره در تلاش بوده تا «دسترسی جهانی به تمام دانش» را فراهم آورد.

اعلام این خبر طی نامه‌ای از سوی سناتور کالیفرنیا، «الکس پادیلا»، به اداره نشر دولتی (Government Publishing Office یا GPO) ابلاغ شد. GPO نهادی است که مسئولیت نظارت بر شبکه کتابخانه‌های دپازیتوری فدرال را بر عهده دارد. در این نامه به وضوح بر مزایای رویکرد دیجیتال‌محور آرشیو اینترنت تاکید شده و آن را گزینه‌ای ایده‌آل برای مدرن‌سازی سیستم کتابخانه‌های فدرال و گسترش دسترسی به مطبوعات دولتی در دنیای امروز عنوان کرده است. این همکاری، پتانسیل زیادی برای بهبود فرآیندهای نگهداری و دسترسی به اطلاعات حیاتی دولتی دارد.

این گام، بیش از پیش به آرشیو اینترنت کمک می‌کند تا نه تنها محتوای تاریخی اینترنت را حفظ کند، بلکه به یک منبع معتبر و قابل دسترس برای اسناد جاری دولت تبدیل شود. با توجه به حجم عظیم اطلاعاتی که هر روز توسط نهادهای دولتی تولید می‌شود، یک رویکرد دیجیتال و متمرکز می‌تواند به شهروندان کمک کند تا سریع‌تر و کارآمدتر به آنچه نیاز دارند، دسترسی پیدا کنند. این امر به ویژه در دوران کنونی که اطلاعات به سرعت تولید و مصرف می‌شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نقش برنامه کتابخانه‌های دپازیتوری فدرال در دسترسی به اطلاعات عمومی

برنامه کتابخانه‌های دپازیتوری فدرال (FDLP) یک ابتکار دیرینه است که ریشه‌های آن به سال 1813 بازمی‌گردد. کنگره آمریکا این برنامه را با هدف تضمین دسترسی آسان و رایگان مردم به سوابق و اطلاعات دولتی طراحی کرده است. فلسفه اصلی پشت این برنامه این است که شهروندان برای مشارکت آگاهانه در دموکراسی، نیازمند دسترسی به اطلاعاتی هستند که دولت آنها تولید می‌کند. این کتابخانه‌ها به عنوان نقاط دسترسی فیزیکی و اکنون دیجیتالی، نقش پل ارتباطی بین دولت و مردم را ایفا می‌کنند.

هر عضو کنگره در ایالات متحده می‌تواند تا دو کتابخانه را در حوزه انتخابیه خود به عنوان منابع رسمی دولت تعیین کند. این کتابخانه‌ها می‌توانند دانشگاهی، عمومی، یا حتی تخصصی باشند. طیف وسیعی از اطلاعات دولتی از طریق این کتابخانه‌ها در دسترس عموم قرار می‌گیرد، از جمله بودجه‌های دولتی که جزئیات تخصیص منابع عمومی را نشان می‌دهند، قوانین فدرال که چارچوب حقوقی کشور را مشخص می‌کنند، اسناد ریاست جمهوری که تصمیمات مهم اجرایی را ثبت می‌کنند، گزارش‌های اقتصادی که وضعیت مالی و پیش‌بینی‌ها را ارائه می‌دهند، و داده‌های سرشماری که اطلاعات جمعیتی و اجتماعی را فراهم می‌آورند.

با پیوستن آرشیو اینترنت به این شبکه، FDLP گامی مهم در جهت تطبیق با واقعیت‌های عصر دیجیتال برداشته است. در گذشته، این کتابخانه‌ها عمدتاً بر نسخه‌های چاپی و فیزیکی اسناد تمرکز داشتند، اما با گسترش تولید اطلاعات در قالب دیجیتال، نیاز به پلتفرم‌هایی مانند آرشیو اینترنت بیش از پیش احساس می‌شد. این تحول، دسترسی به این گنجینه اطلاعات را نه تنها برای ساکنان محلی، بلکه برای هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، ممکن می‌سازد.

این برنامه تضمین می‌کند که حتی در صورت وقوع فجایع یا تغییرات تکنولوژیکی، اطلاعات حیاتی دولتی از بین نرود و برای نسل‌های آینده قابل دسترس باقی بماند. آرشیو اینترنت با تخصص خود در زمینه حفظ دیجیتال، به تقویت این جنبه از برنامه FDLP کمک شایانی خواهد کرد و اطمینان می‌دهد که حتی وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های داده دولتی که ممکن است در طول زمان تغییر یا ناپدید شوند، حفظ گردند.

اهمیت رویکرد دیجیتال‌محور آرشیو اینترنت در عصر حاضر

رویکرد تماماً دیجیتال آرشیو اینترنت، آن را به گزینه‌ای بی‌بدیل برای نقش جدیدش به عنوان یک کتابخانه دپازیتوری فدرال مدرن تبدیل کرده است. در دنیای امروز که بخش عمده‌ای از اطلاعات، به ویژه اطلاعات دولتی، ابتدا به صورت دیجیتال تولید و منتشر می‌شوند، یک کتابخانه که از پایه بر اصول دیجیتال استوار است، می‌تواند به بهترین شکل ممکن به نیازهای کاربران پاسخ دهد. آرشیو اینترنت با زیرساخت‌های گسترده خود برای ذخیره‌سازی، نمایه‌سازی و ارائه دسترسی به محتوای دیجیتال، آمادگی کامل برای ایفای این نقش را دارد.

برخلاف بسیاری از کتابخانه‌های سنتی که برای دیجیتالی کردن مجموعه‌های فیزیکی خود با چالش‌های بزرگی روبرو هستند، آرشیو اینترنت از ابتدا بر مبنای جمع‌آوری و حفظ اطلاعات دیجیتال بنا شده است. این قابلیت، به آن اجازه می‌دهد تا بلافاصله پس از تولید اسناد دولتی، آنها را جمع‌آوری و برای دسترسی عمومی آماده کند. این سرعت و کارایی در جمع‌آوری و انتشار، برای اطمینان از به روز بودن اطلاعات موجود برای شهروندان و پژوهشگران، حیاتی است.

علاوه بر این، آرشیو اینترنت تنها یک مخزن ساده نیست؛ بلکه ابزارهایی مانند «ماشین زمان» (Wayback Machine) را ارائه می‌دهد که به کاربران اجازه می‌دهد تا نسخه‌های قبلی وب‌سایت‌ها و اسناد آنلاین را مشاهده کنند. این ویژگی برای درک تحولات سیاست‌ها، قوانین و داده‌های دولتی در طول زمان بی‌اندازه ارزشمند است. این قابلیت آرشیوپذیری عمیق، به مورخان و تحلیل‌گران کمک می‌کند تا تصویری کامل‌تر از تاریخچه اطلاعات دولتی به دست آورند و به این ترتیب، به تقویت شفافیت و پاسخگویی دولت کمک می‌کند.

دیدگاه بنیان‌گذار آرشیو اینترنت و مزایای همکاری با دولت

«بروستر کال»، بنیان‌گذار آرشیو اینترنت، با شور و هیجان از این موقعیت جدید استقبال کرده و تأکید دارد که کسب عنوان کتابخانه دپازیتوری فدرال، دسترسی آرشیو به منابع دولتی را به طور قابل‌توجهی بهبود خواهد بخشید. او در صحبت‌های خود اشاره کرده است که با عضویت رسمی در این برنامه، آرشیو اینترنت می‌تواند مستقیماً به منابع اصلی اطلاعات دسترسی پیدا کند. این دسترسی مستقیم تضمین می‌کند که داده‌ها با بالاترین دقت و قابلیت اعتماد به دست آمده و در اختیار کاربران و کتابخانه‌های شریک قرار گیرند. این امر به ویژه در دورانی که اخبار جعلی و اطلاعات نادرست به وفور یافت می‌شود، از اهمیت دوچندانی برخوردار است.

کال همچنین به تجربه گسترده آرشیو اینترنت در زمینه حفظ دیجیتال اشاره کرده و اظهار داشته که این تخصص می‌تواند در روند دیجیتالی شدن سایر کتابخانه‌ها نقش مؤثری ایفا کند. آرشیو اینترنت می‌تواند به عنوان یک الگو و راهنما برای سایر اعضای شبکه FDLP عمل کند و آنها را در مسیر تبدیل مجموعه‌های فیزیکی به دیجیتال و همچنین مدیریت منابع دیجیتال بومی، همراهی نماید. این همکاری متقابل می‌تواند به ارتقای استانداردهای حفظ و دسترسی به اطلاعات در سراسر کشور کمک کند.

این همکاری نه تنها به نفع آرشیو اینترنت است، بلکه به افزایش کارایی دولت در انتشار اطلاعات کمک می‌کند و به عموم مردم اطمینان می‌دهد که اطلاعات دولتی به صورت سازمان‌یافته، دائمی و قابل دسترس خواهند بود. این ارتباط مستقیم با اداره نشر دولتی می‌تواند فرآیند آرشیو و نگهداری اسناد را از لحظه تولید بهبود بخشد، و از این طریق از از دست رفتن اطلاعات مهم در طول زمان جلوگیری کند. این گامی حیاتی در جهت حفظ حافظه جمعی یک ملت است.

همچنین، این موقعیت جدید می‌تواند به آرشیو اینترنت در گسترش دامنه خدمات و محتوای خود کمک کند. با دسترسی رسمی به اسناد دولتی، این پلتفرم می‌تواند مجموعه‌های خود را با داده‌های معتبر و مهم غنی‌تر سازد و به این ترتیب، به یک منبع جامع‌تر برای اطلاعات عمومی تبدیل شود. این یک موقعیت برد-برد برای هر دو طرف است: دولت به ابزری قدرتمند برای انتشار و حفظ اطلاعات خود دست می‌یابد و آرشیو اینترنت به رسمیت شناخته شده و محتوای خود را تقویت می‌کند.

چالش‌های حقوقی پیش روی آرشیو اینترنت و تاثیر جایگاه جدید

این اطلاع‌رسانی در حالی انجام شده است که آرشیو اینترنت در سال‌های اخیر با چالش‌های حقوقی قابل‌توجهی دست و پنجه نرم کرده است. مهم‌ترین این چالش‌ها به دوران همه‌گیری کرونا بازمی‌گردد. در آن زمان، آرشیو اینترنت با هدف فراهم آوردن دسترسی گسترده‌تر به منابع آموزشی و اطلاعاتی در شرایط قرنطینه، اقدام به ارائه کتاب‌های دیجیتال به صورت امانت عمومی (Controlled Digital Lending) کرد. این اقدام بلافاصله با واکنش ناشران بزرگ روبرو شد و آنها پرونده‌ای حقوقی علیه این سازمان گشودند.

در نتیجه این شکایت، در سال 2023، دادگاه به نفع ناشران رأی داد و آرشیو اینترنت مجبور شد بیش از 50 هزار عنوان کتاب را از دسترس عمومی خارج کند. این حکم، نگرانی‌های جدی را در مورد آینده مدل دسترسی عمومی به کتاب‌های دیجیتال و نقش کتابخانه‌ها در عصر دیجیتال ایجاد کرد. منتقدان استدلال می‌کنند که این تصمیم، آزادی اطلاعات را محدود می‌کند و به نفع منافع تجاری ناشران است، در حالی که حامیان آن را حفاظت از حقوق کپی‌رایت و مدل کسب‌وکار سنتی می‌دانند.

علاوه بر این، پرونده حقوقی دیگری نیز مرتبط با پروژه «Great 78» علیه آرشیو اینترنت مطرح شده است. این پروژه ابتکاری مهم برای حفظ صفحات صوتی با سرعت 78 دور در دقیقه است که از نظر تاریخی و فرهنگی بسیار ارزشمند هستند. این پرونده نیز بر سر مسائل کپی‌رایت و دسترسی به محتوای آرشیوی است و در صورت شکست آرشیو اینترنت در این دعوی، این سازمان ممکن است با پرداخت خسارتی بالغ بر 700 میلیون دلار مواجه شود. چنین جریمه سنگینی می‌تواند حتی خطر تعطیلی دائمی این نهاد حیاتی را در پی داشته باشد، که یک فاجعه برای جامعه جهانی محققان و عموم مردم خواهد بود.

با وجود تمامی این مشکلات حقوقی، دریافت عنوان «کتابخانه دپازیتوری فدرال» نمی‌تواند به طور مستقیم این دعاوی را حل کند یا آرشیو اینترنت را از پرداخت غرامت معاف سازد. با این حال، این موقعیت جدید به وضوح نشان‌دهنده اهمیت بی‌چون و چرای این پلتفرم در ارائه دسترسی عمومی به اطلاعات، به ویژه اسناد دولتی، است. این عنوان، به نوعی حمایت و رسمیت دولتی را به این سازمان غیرانتفاعی اعطا می‌کند و بر نقش محوری آن در اکوسیستم اطلاعاتی آمریکا صحه می‌گذارد. این خود می‌تواند در بلندمدت به افزایش حمایت عمومی و یافتن راه‌حل‌هایی برای چالش‌های حقوقی کمک کند.

آینده دسترسی به اطلاعات و نقش آرشیو اینترنت

همانطور که بروستر کال اشاره کرده است، آرشیو اینترنت به زودی به نقطه عطف شگفت‌انگیز «یک تریلیون صفحه» از اطلاعات آرشیو شده خواهد رسید. این دستاورد عظیم، نه تنها نشان‌دهنده مقیاس بی‌نظیر تلاش‌های این سازمان برای حفظ دانش جهانی است، بلکه نمادی قدرتمند از همکاری مشترک میان شهروندان و دولت‌ها برای ساختن جامعه‌ای آگاه و آموزش‌دیده محسوب می‌شود. در دنیای پیچیده و پر از اطلاعات امروز، دسترسی مطمئن و پایدار به منابع معتبر از اهمیت بالایی برخوردار است.

نقش آرشیو اینترنت فراتر از صرفاً ذخیره اطلاعات است؛ این سازمان فعالانه به سازماندهی، فهرست‌بندی و ارائه این اطلاعات می‌پردازد تا برای کاربران قابل جستجو و استفاده باشد. این فرآیند، اطلاعات خام را به دانشی قابل درک و کاربردی تبدیل می‌کند که برای اهداف آموزشی، پژوهشی، و عمومی حیاتی است. این پلتفرم با ارائه ابزارهای نوین برای کاوش در میان حجم عظیمی از داده‌ها، دسترسی به گذشته دیجیتال را برای همه امکان‌پذیر ساخته است.

در نهایت، این همکاری بین آرشیو اینترنت و دولت آمریکا، نمونه‌ای درخشان از نحوه همزیستی و هم‌افزایی نهادهای غیرانتفاعی و دولتی برای خدمت به منافع عمومی است. در عصری که تهدیدات سایبری، سانسور، و از بین رفتن اطلاعات دیجیتال همواره وجود دارد، وجود یک آرشیو مستقل و در عین حال مورد اعتماد مانند آرشیو اینترنت، حیاتی است. این پلتفرم به عنوان یک حافظه جمعی دیجیتال عمل می‌کند که تضمین‌کننده دسترسی به میراث اطلاعاتی برای نسل‌های آینده خواهد بود.

بنابراین، معرفی آرشیو اینترنت به عنوان یک کتابخانه رسمی اسناد دولتی، نه تنها یک خبر خوب برای خود این سازمان است، بلکه یک پیروزی بزرگ برای حق دسترسی عمومی به اطلاعات و حفظ سوابق تاریخی در عصر دیجیتال محسوب می‌شود. این گامی رو به جلو در جهت ایجاد جهانی شفاف‌تر و آگاه‌تر است که در آن، دانش به راحتی در دسترس همگان قرار می‌گیرد.

منبع: دیجیاتو